Chào mừng đến với vườn quốc gia Lò Gò - Xa Mát
(Lắng nghe chút nhạc để tiếp tục câu chuyện)
`HƯỚNG DẪN SỬ DỤNG
Xây dựng bởi Trung tâm Điều tra, Thông tin và Dữ liệu về Môi trường, Đa dạng sinh học,
Cục Bảo tồn thiên nhiên và Đa dạng sinh học
Đôi nét về Vườn quốc gia Lò Gò - Xa Mát
Video giới thiệu về Lò Gò - Xa Mát
• Phân khu Bảo vệ nghiêm ngặt: 10.615,29 ha
• Phân khu Phục hồi sinh thái: 19.256,78 ha
• Phân khu Dịch vụ hành chính: 125,8 ha
Với hệ sinh thái chuyển tiếp giữa Tây Nguyên - Đông Nam Bộ - đồng bằng sông Cửu Long, đây là nơi bảo tồn nhiều loài động thực vật quý hiếm, tiêu biểu là Dầu song nàng, Dầu con rái, Gõ mật, Trắc, Bách bệnh, Trút, Chà vá chân đen, Sếu đầu đỏ... cùng những cánh rừng, con sông Vàm Cỏ thơ mộng, trảng cỏ rực rỡ muôn sắc hoa và nhiều sinh vật lạ chưa khám phá. Không chỉ là rừng đặc dụng, nơi bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học, Vườn quốc gia Lò Gò – Xa Mát còn có ý nghĩa lịch sử to lớn:
• Trong thời chiến tranh chống Mỹ cứu nước, đây là nơi ra đời Căn cứ Chính phủ Cách mạng lâm thời đảng Cộng hòa miền Nam Việt Nam
• Là địa điểm đặt cơ sở Đài phát thanh Giải phóng miền Nam Việt Nam
• Là nơi tập trung nhiều di tích lịch sử qua các thời kỳ kháng chiến khác
Do những giá trị về cảnh quan tự nhiên, hệ sinh thái và yếu tố lịch sử, Vườn Quốc gia Lò Gò – Xa Mát đã trở thành điểm tham quan, nghiên cứu, học tập và là một điểm du lịch sinh thái hấp dẫn với du khách khi đến Tây Ninh.
Lò Gò - Xa Mát ở đâu...
Chúng ta từng bước khám phá nhé! 😀
Đi đến Lò Gò Xa Mát...
Ở đâu cũng vậy, tụ tập rồi đi xe máy, xe ô tô theo chỉ dẫn của bác Gu Gồ là tới.
Click vào Icon hình ảnh của các địa danh trên bản đồ để xem khái quát lộ trình đến Lò Gò - Xa Mát
Lịch sử hình thành
Ngày 09/08/1986, theo Quyết định số 194/CT của Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng, rừng Lò Gò – Xa Mát đã được đưa vào Danh lục các vùng Bảo tồn thiên nhiên với diện tích ban đầu là 10.000 ha.
Ngày 12/07/2002, theo Quyết định số 91/2002/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, khu rừng đặc dụng lớn nhất Tây Ninh được chính thức trở thành Vườn quốc gia Lò Gò – Xa Mát với tổng diện tích là 18.765 ha.
Theo Công văn số 394/TTg-NN ngày 31/3/2020 của Thủ tướng Chính phủ về đồng ý chủ trương sáp nhập khu rừng Văn hoá lịch sử Chàng Riệc vào Vườn quốc gia Lò Gò – Xa Mát và giao UBND tỉnh Tây Ninh ban hành quyết định thành lập Vườn quốc gia Lò Gò – Xa Mát mới, ngày 01/6/2020 UBND tỉnh Tây Ninh đã ban hành Quyết định số 1098/QĐ-UBND thành lập VQG Lò Gò – Xa Mát.
Các phân vùng bảo tồn
Tổng diên tích tự nhiên Vườn quốc gia là 29.997,87 ha, trong đó:
Phân khu bảo vệ nghiêm ngặt: 10.615,29 ha.
Phân khu phục hồi sinh thái: 19.256,78 ha.
Phân Dịch vụ hành chính: 125,80 ha.
Diên tích vùng đệm Vườn quốc gia là 23.500 ha thuộc địa giới hành chính 6 xã Tân Lập, Tân Bình, Hòa Hiệp, Thạnh Tây, Thạnh Bắc và Thạnh Bình của huyện Tân Biên, tỉnh Tây Ninh.
Đa dạng sinh học
Vườn quốc gia Lò Gò – Xa Mát nằm ở vị trí chuyển tiếp giữa nam Tây Nguyên, miền Đông Nam Bộ xuống vùng Đồng bằng sông Cửu Long, có các dạng địa hình đồi thấp, bàu, trảng đất ngập nước theo mùa, các sông, suối tự nhiên... những đặc trưng đó chỉ có ở Vườn quốc gia Lò Gò - Xa Mát mà các Vườn quốc gia khác không có, chi phối và liên quan đến sự phân bố của thảm thực vật rừng, đa dạng sinh học của Vườn quốc gia Lò Gò - Xa Mát.
Hệ sinh thái rừng của VQG Lò Gò - Xa Mát là mẫu chuẩn của vùng chuyển tiếp giữa vùng đồi núi thấp vùng Đông Nam bộ xuống vùng Đồng bằng sông Cửu Long.
Các kiểu thảm thực vật chính tại VQG Lò Gò - Xa Mát:
Kiểu rừng nguyên sinh và thứ sinh thường xanh cây lá rộng theo mùa.
Kiểu rừng sao dầu thứ sinh trên đất ngập nước theo mùa trên đất ferralit nông/cạn.
Kiểu rừng khô thưa thứ sinh ngập nước theo mùa trên đất ngập nước ưu thế họ Sao Dầu và Tràm và trảng ngập nước theo mùa thứ sinh ưu thế Tràm và Randia.
Trảng cỏ ngập nước theo mùa.
Rừng thứ sinh cây bụi trảng cỏ ngập nước ven sông, lòng suối.
Rừng lá rộng thường xanh theo mùa
Rừng lá rộng rụng lá theo mùa
Trảng Tà nốt
Thực vật rừng
Tổng số loài thực vật ở VQG là 934 loài thuộc 6 ngành thực vật, 57 bộ, 128 họ và 492 chi. Ngành Ngọc Lan (Magnoliophyta) là ngành có nhiều loài thực vật nhất (chiếm 97,2% trong tổng số loài thực vật). Hiện tại, vẫn còn nhiều loài chưa được phát hiện hoặc chưa được nghiên cứu đến.
Các loài thực vật đặc hữu và cận đặc hữu gồm 3 nhóm: Nhóm 1 có Habenaria rostrata, Pectelis susannae, Dendrobium leonis, Micropera pallida (Orchidaceae) phân bố hẹp giới hạn trong các kiểu rừng ưu thế họ Sao Dầu thuộc Nam Đông Dương từ vùng đồng bằng Thái Lan đến Campuchia và một phần nhỏ của Việt Nam. Nhóm 2: Colona auriculata (Tiliaceae), Dalechampia falcate (Euphorbiaceae), Decaschistia parviflora (Malvaceae) là các loài đặc hữu của Việt Nam và vùng lân cận bên Campuchia. Nhóm 3: Malleola seidenfadenii (Orchidaceae), Phoenx loureiroi (Arecaceae), Villarsia rhomboidalis (Menyanthaceae) là các loài đặc hữu của phía Đông Đông Dương kể cả Việt Nam và một phần của Lào và Campuchia.
Thành phần loài cây có vị thuốc của Vườn quốc gia Lò Gò – Xa Mát đã xác định được 486 loài (chiếm 70,0% tổng số loài hiện có của Vườn quốc gia, 322 chi (81,5% tổng số chi), 104 họ (90,4% tổng số họ) của 4 ngành (80% tổng số ngành).
Hệ nấm Vườn quốc gia Lò Gò – Xa Mát rất đa dạng, gồm nhiều loài thuộc nhiều họ khác nhau, phân bố rộng khắp trong các khu vực thuộc Vườn quốc gia bao gồm các loại nấm mọc từ đất và các loại nấm mọc từ gỗ. Có tổng số 112 loài thuộc 66 chi, 36 họ, 13 bộ thuộc 2 ngành Nấm đảm (Basidiomycota) và Nấm túi (Ascomycota). Kết quả nghiên cứu cho thấy, thành phần loài Nấm lớn ở Vườn quốc gia Lò Gò – Xa Mát rất đa dạng, trong đó ngành Nấm đảm (Basidiomycota) chiếm ưu thế tuyệt đối với 11 bộ, 34 họ, 64chi, 108 loài chiếm 96,43% loài đã xác định. Ngành Nấm túi (Ascomycota) chiếm 2 bộ, 2 họ, 2 chi, 4 loài chiếm 3,57% trong tổng số loài ghi nhận đến thời điểm hiện tại trên địa bàn Vườn quốc gia Lò Gò – Xa Mát.
Hiện nay, Vườn quốc gia Lò Gò – Xa Mát có 21 loài thuộc danh mục các loài thực vật rừng nguy cấp, quý, hiếm (chiếm 2,25% tổng số loài đã được phát hiện tại VQG). Mức độ nguy cấp, quý hiếm theo từng tổ chức cụ thể như sau:
- Theo Liên minh Quốc tế Bảo tồn Thiên nhiên và Tài nguyên Thiên nhiên (IUCN, 2020) thì Vườn Quốc Lò gò – Xa mát hiện có 9 loài thực vật quý hiếm thuộc mức độ nguy cấp (chiếm 0.96% tổng số loài thực vật phát hiện ở VQG Lò gò – Xa mát), thuộc 05 họ, 05 bộ.
- Theo tiêu chí các loài quý hiếm của Sách Đỏ Việt Nam – Phần động vật, 2007 thì VQG có 10 loài thực vật ở mức nguy cấp, quý hiếm (chiếm 1,07% tổng số loài thực vật phát hiện ở VQG), phân theo các mức độ nguy cấp như sau:
+ Cấp CR (rất nguy cấp) có 04 loài thuộc 01 họ, 01 bộ.
+ Cấp EN (nguy cấp) có 06 loài 03 họ, 03 bộ.
- Theo tiêu chí Nghị định số 06/2019/NĐ-CP ngày 22 tháng 01 năm 2019 của Chính Phủ thì Vườn quốc gia Lò gò – xa mát hiện có 04 loài thực vật quý hiếm (chiếm 0,42% tổng số loài thực vật phát hiện ở VQG Lò gò – xa mát). Trong đó:
+ Nhóm IA (nghiêm cấm khai thác, sử dụng vì mục đích thương mại ) có 01 loài thuộc 01 họ, 01 bộ.
+ Nhóm IIA (hạn chế khai thác sử dụng vì mục đích thương mại) có 3 loài của 2 họ và 1 bộ.
- Theo tiêu chí Công ước thương mại quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp (CITES) 2019 thì VQG hiện có 5 loài thực vật nằm trong phụ lục II, III (chiếm 0,53% tổng số ở VQG Lò gò – xa mát) và được phân theo các phụ lục sau:
+ Phụ lục II: có 04 loài thuộc 03 họ và 02 bộ khác nhau.
+ Phụ lục III: có 01 loài thuộc 01 họ của 01 bộ.
Vào năm 2016, hai cá thể cổ thụ là cây Dầu con rái (Dipterocarpus alatus Roxb) 269 tuổi; đường kính 2,2 mét; cao 42 mét và cây Vên vên (Anisoptera costata Lorth) 215 tuổi; đường kính 2 mét; cao 44 mét trong Vườn quốc gia Lò Gò – Xa Mát được Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam công nhận là cây Di sản Việt Nam.
Rừng lá rộng thường xanh theo mùa
Rừng lá rộng rụng lá theo mùa
Trảng Tà nốt1
Cây nắp ấm
Động vật rừng
Lớp thú có 42 loài thú của 7 bộ, lớp chim có 203 loài chim thuộc 15 bộ và 40 họ, Lớp Bò sát có 59 loài, thuộc về 2 bộ, Lớp lưỡng cư ở VQG Lò Gò – Xa Mát gồm 25 loài thuộc 2 bộ, 6 họ và 15 giống, lớp Côn trùng có 128 loài, lớp Cá có 89 loài và 35 loài động vật đáy.
Các loài thú có tên trong Sách Đỏ Thế giới (IUCN, 2020): Voọc chà vá chân đen (Pygathrix nigripes), Voọc bạc (Trachypithecus margarita), Khỉ đuôi dài (Macaca fascicularis), Khỉ đuôi lợn (Macaca leonina), Cu li nhỏ (Nycticebus pygmaeus). Các loài có tên trong Sách Đỏ Việt Nam: Dơi chó tai ngắn (Cynopterus brachyotis), Mễn (Muntiacus m. annamensis), Mèo rừng (Prionailurus bengalensis), Chồn Bạc má (Melogale personata), Sóc đen (Ratufa bicolor), Cheo (Tragulus javanicus), Nhím bờm (Acanthion brachyurus), Sóc bay trâu (Petaurista philippensis).
Khu hệ chim: VQG Lò Gò – Xa Mát là nơi phân bố của những loài chim quí hiếm, phân bố hẹp, đặc hữu vùng, những loài đang bị nguy cấp hay bị đe dọa ở cấp quốc gia và qui mô toàn cầu như Gà lôi hông tía (Lophura diardi), Già đẫy Java (Leptoptilos javanicus), Chích chạch má xám (Macronous kelleyi), Sếu đầu đỏ hay còn gọi là Sếu cổ trụi (Grus antigone sharpii), Cò nhạn (Anastomus oscitans), Hạc cổ trắng (Ciconia episcopus). Đuôi cụt bụng vằn (Pitta elliotii) và Sả mỏ rộng (Halcyon capensis) và mới đây phát hiện thêm Le khoang cổ, nơi đây còn là nơi dừng chân của một số loài chim di cư để nghỉ ngơi, kiếm ăn trên đường di cư qua lại giữa đồng bằng sông Cửu Long và Bắc Campuchia.
Khu hệ Cá có 89 loài cá thuộc 26 họ và 10 bộ, bằng 70,4% khu hệ cá Đồng Tháp Mười. Khu hệ cá VQG Lò Gò – Xa Mát vừa có tính di cư vừa mang tính địa phương (tại chỗ). Những loài cá di cư nổi tiếng nhất là Cá lăng nha, Cá linh rìa, Cá ngựa Nam.
Voọc chà vá chân đen (Pygathrix nigripes)
Gà lôi hông tía (Lophura diardi)
''
Con Hoẵng
Cheocheo - Tragulus kanchil affinis
Cò nhạn - Anastomus oscitans
Cu li nhỏ - Nycticebus pygmaeus
Khỉ đuôi dài- Macaca fascicularis
Le Le nâu - Dendrocygna javanica
Rồng đất-Physignathus cocincinus
Trút-Manis_javanica
Du lịch khám phá
Đến Lò Gò Xa Mát, bạn sẽ có nhiều hình thức vui chơi dã ngoại, thưởng thức thiên nhiên phong phú, đa dạng, độc đáo nơi đây
- Đi bộ xuyên rừng để khám phá hệ hệ sinh thái chuyển tiếp giữa Tây Nguyên, Đông Nam bộ và Đồng bằng sông Cửu Long, các trảng cỏ ngập nước theo mùa…. Đây là hệ sinh thái duy nhất chỉ có tại Vườn quốc gia Lò Gò – Xa Mát mà các Vườn quốc gia khác không có được.
- Tham quan thú trong vườn sưu tập động, thực vật và dược liệu.
- Trải nghiệm, giáo dục môi trường rừng, kiến thức đa dạng sinh học.
- Trải nghiệm kỹ năng sinh tồn, giáo dục kỹ năng sống trong môi trường rừng.
- Đi thuyền trên thượng nguồn sông Vàm Cỏ Đông- cũng là ranh giới giữa hai quốc gia Việt Nam - Campuchia; tham quan cột mốc biên giới 132, điểm cuối cùng của con suối, là nơi trung chuyển nuôi quân, bia tưởng niệm. Kết nối ngã ba Lò Gò (Bến thuyền) đến rặng dừa cổ thụ, bến chem chép, kết nối đường đi bộ lên
Đi thuyền trên sông Vàm Cỏ Đông
Trụ sợ Vườn quốc gia và Khu chăm sóc, cứu hộ động vật hoang dã
Trụ sở Vườn quốc gia (VQG) Lò Gò – Xa Mát nằm về phía Tây Bắc tỉnh Tây Ninh, nằm cách trung tâm thành phố Tây Ninh trong vòng bán kính từ 50 km, cách Thành phố TP. Hồ Chí Minh 140 km.
Nơi đây có Khu chăm sóc, cứu hộ đông vật hoang dã trực thuộc Phòng Khoa học, Bảo tồn và Hợp tác quốc tế quản lý. Ngoài việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ được giao, từ năm 2018 đến nay, khu chăm sóc cứu hộ động vật hoang dã đã tiếp nhận từ các tổ chức, cá nhân trong và ngoài tỉnh hơn 1000 cá thể để chăm sóc, kiểm tra sức khỏe ban đầu và tái thả về môi trường tự nhiên. Nơi đây được ví như “trạm xá” cho các loài động vật rừng tại Vườn quốc gia Lò Gò – Xa Mát.Hiện tại Khu chăm sóc, cứu hộ động vật hoang dã đang chăm sóc, cứu hộ 18 cá thể gồm nhiều loài khác nhau. Trong đó, có nhiều loài nằm trong Sách đỏ Việt Nam và sách đỏ thế giới IUCN như: Vượn đen má vàng, Khỉ đuôi lợn, Cu li nhỏ, Rái cá vuốt bé, Cá Sấu xiêm, Rùa hộp núi vàng, Trăn gấm, Trăn đất, Diều lửa, Gà tiền mặt đỏ, Gà lôi hông tía, Gà rừng, Mèo rừng… Các cá thể này được đưa tới “trạm xá” để chăm sóc, cứu hộ chủ yếu từ các vụ bẫy bắt động vật rừng, các vụ buôn bán trái phép và một số cá thể được người dân tự nguyện giao nộp sau thời gian Vườn quốc gia tuyên truyền vận động về việc nuôi nhốt động vật hoang dã trái quy định.
Chim trĩ 7 màu (Chrysolophus pictus)
Gà lôi lông tía (Lopura diardi)
Công Ấn Độ (Pavo cristatus)
Gà lôi trắng (Lophura nycthemera)
Diều lửa (Haliastur indus)
Vượn đen má hung (Nomascus gabriellae)
con hoẵng được cứu trợ và chăm sóc tại vườn (Muntiacus muntjak annamensis[)
Sau khi tham quan các loài động vật tại trạm cứu hộ quý khách có thể thưởng thức những món ăn ngon tại vườn
Khu du lịch sinh thái Daha
Khu du lịch sinh thái Daha nằm dưới sự quản lý của Vườn quốc gia Lò Gò Xa Mát và được đặt tên theo dòng suối nhỏ Daha – một nhánh nhỏ của sông Vàm Cỏ Đông chảy về từ vùng thượng nguồn Campuchia.
Nhờ vị trí chuyển tiếp giữa hệ sinh thái ba vùng, thảm thực vật tại Daha nổi bật với rừng thưa lá rụng (rừng khộp) của Tây Nguyên, rừng thường xanh của đồng bằng sông Cửu Long, rừng cây họ dầu của Đông Nam Bộ, xen kẽ với những trảng cỏ ngập nước theo mùa. Những thân cây cổ thụ cao vút như dầu song nàng, giáng hương, cẩm lai, vên vên, sến mủ, lộc vừng… tỏa bóng mát cả một vùng trời, điều hòa thời tiết mát mẻ, dễ chịu. Nếu đi rừng vào độ tháng 9, tháng 10, du khách sẽ được chiêm ngưỡng những loài địa lan nở rộ khoe sắc, tô điểm cho khu du lịch sinh thái.
Ngoài ra, Daha còn là nơi trú ngụ, di cư của những loài động vật cần được bảo tồn nghiêm ngặt như voọc chà vá chân đen, gà lôi hông tía, sếu đầu đỏ, cò nhạn, già đẫy Java… Ban quản lý khu du lịch cũng chịu trách nhiệm nhân giống, bảo tồn nguồn gen quý giá của các loài sinh vật có nguy cơ tuyệt chủng cao.
Voọc chà vá chân đen là một trong những loài đặc hữu tại khu du lịch (Nguồn: Internet)
Để tận hưởng trọn vẹn cảm giác 'bỏ phố lên rừng', du khách nên trải nghiệm đi bộ trekking dọc theo con suối Daha trong vắt, quan sát cận cảnh các loài động thực vật hoang dã và vòng tay ôm lấy những thân cây gỗ xù xì, nhuốm màu thời gian. Nếu đi mùa mưa, lòng suối Daha đầy ắp nước trong xanh, phản chiếu lại bóng cây rừng nghiêng ngả, đôi lúc lại có những loài cá nhỏ ngoi lên, hiếu kỳ với sự xuất hiện của con người
Đi bộ trekking được nhiều bạn trẻ hưởng ứng tại khu du lịch sinh thái (Nguồn: VQG)
Ngoài đi bộ, du khách cũng có thể di chuyển bằng xe đạp địa hình băng qua những khúc rừng đại ngàn quanh co, những trảng cỏ khô vàng ươm và thách thức thiên nhiên hùng vĩ, hoang sơ. Nếu du ngoạn bằng thuyền trên dòng sông biên giới Vàm Cỏ Đông, bạn sẽ được chiêm ngưỡng nhiều loài động, thực vật thủy sinh hai bên bờ và lắng nghe những câu chuyện lịch sử hào hùng từ người dân địa phương.
Du khách đạp xe qua những trảng cỏ vào mùa khô hạn (Nguồn: VQG)
Đi thuyền ngắm cảnh trên dòng sông lịch sử Vàm Cỏ
Đông 