Trang chủNằm ở huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định, khu Ramsar Xuân Thủy là một trong những khu vực được bảo tồn thiên nhiên quan trọng nhất của Việt Nam. Được công nhận là khu Ramsar đầu tiên của Đông Nam Á vào năm 1988, Xuân Thủy không chỉ mang lại giá trị sinh thái độc đáo mà còn góp phần quan trọng trong việc duy trì đa dạng sinh học của khu vực.
Khu Ramsar Xuân Thủy có diện tích khoảng 12.000 ha, bao gồm các vùng đất ngập nước ven biển và đầm lây. Nó nằm ở cửa sông Hồng, được xem là khu vực chuyển tiếp quan trọng cho các loài chim di trú đến từ Đông Á và Ô-xtrây-li-a.
Khu vực này bao gồm nhiều loại hệ sinh thái đồng bằng ngập nước, rừng ngập mặn, vùng bùn ngập triều, và đầm lây ven biển. Đây là ngôi nhà của hơn hơn 215 loài chim nước mà nhiều loại trong số đó có tên trong sách đỏ thế giới như: Cò mỏ thìa, choi choi mỏ thìa, choắt lớn mỏ vàng, diệc đầu đỏ, bồ nông, mòng biển.
Tác động sinh thái và giá trị bảo tồn
Hệ sinh thái đồng bằng ngập nước: Xuân Thủy là một trong những khu vực đất ngập nước ven biển quan trọng nhất ở Đông Nam Á. Với sự đa dạng về hệ sinh thái, khu vực này cung cấp môi trường sống cho nhiều loài sinh vật, bao gồm các loài thực vật ngập mặn như bần, vùng cỏ, và rừng ngập mặn. Các loài thực vật này không chỉ giúp bảo vệ bờ biển khỏi sóng biển mà còn cung cấp thức ăn và nơi sinh sống cho các loài động vật.
Bảo tồn loài chim di trú: Xuân Thủy được biết đến như một “điểm dừng chân” cho các loài chim di trú trong hành trình di cư từ Bắc Bán cầu xuống Nam Bán cầu. Mỗi năm, khu vực này thu hút hàng chục nghìn cá thể chim, trong đó nhiều loài được liệt vào danh sách đỏ như cò thìa (Platalea minor), đông định (Eurynorhynchus pygmeus), và choàng choàng lớn (Tringa guttifer).
Vườn Quốc gia Xuân Thủy có 120 loài thực vật bậc cao có mạch, trong đó có gần 20 loài thích nghi với điều kiện ngập nước cấu thành nên hàng ngàn ha rừng ngập ngập mặn. Rừng ở đây góp phần cố định phù sa đề tạo nên các bãi bồi mới, làm vườn ươm và cung cấp thức ăn cho các loài động vật thủy sinh, đồng thời đóng vai trò cân bằng sinh thái trong khu vực. Thực vật nổi có 111 loài, nhiều loài rong tảo có giá trị kinh tế cao như Rong câu chỉ vàng.
Hàng năm, có đến khoảng 100 loài chim di cư chọn nơi đây làm điểm dừng cân trên hành trình về phương nam tránh rét, trong đó có đến 1/5 số lượng cò mỏ thìa của toàn thế giới. Cò mỏ thìa là loại chim nước có cái mỏ hình thìa rất độc đáo, hiện số lượng còn lại không nhiều trong tự nhiên, có lẽ vì thế mà hình ảnh của nó được làm biểu trưng cho VQG Xuân Thủy. Với những giá trị nổi bật toàn cầu của mình, vào năm 1988, vùng Đất ngập nước Xuân Thủy được công nhận là khu Ramsar thứ 50 của thế giới và đầu tiên ở Đông Nam Á với việc đáp ứng 6/9 tiêu chí của khu Ramsar. Nhờ sự phong phú về thức ăn và môi trường sống, Xuân Thủy đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì quần thể chim hoang dã và hỗ trợ quá trình sinh sản của chúng.
Vai trò kinh tế và xã hội: Ngoài giá trị sinh thái, khu Ramsar Xuân Thủy còn góp phần đáng kể vào kinh tế địa phương. Ngư dân ở đây khai thác tài nguyên như nghọi, tôm, cá và sán để cung cấp thức phẩm và thu nhập. Ngoài ra, khu vực này còn là điểm du lịch sinh thái thu hút nhiều du khách trong và ngoài nước.
Thách thức trong việc bảo tồn
Mặc dù có những đóng góp to lớn, khu Ramsar Xuân Thủy đang đối mặt với nhiều thách thức. Sự gia tăng dân số và các hoạt động kinh tế như nuôi trồng thủy sản, khai thác đất, và xây dựng đã làm suy giảm diện tích các hệ sinh thái tự nhiên. Ngoài ra, biến đổi khí hậu và mực nước biển dâng cao cũng gây nguy hiểm cho khu vực này.
Để đảm bảo sự bền vững của khu Ramsar Xuân Thủy, cần thực hiện nhiều giải pháp bao gồm: (i) Tăng cường giáo dục và nâng cao nhận thức: Cộng đồng địa phương cần được nâng cao nhận thức về tác động của hoạt động con người đến môi trường và tầm quan trọng của việc bảo tồn; (ii) Xây dựng chính sách bảo vệ: Cần có các chính sách hỗ trợ bảo vệ và khai thác bền vững, bao gồm việc giới hạn khai thác tài nguyên và bảo vệ các khu vực nhạy cảml; (iii) Nghiên cứu khoa học: Các nghiên cứu khoa học về đa dạng sinh học và biến đổi khí hậu sẽ cung cấp cơ sở dữ liệu cho các chương trình bảo tồn.
Khu Ramsar Xuân Thủy là báu vật thiên nhiên của Việt Nam, đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn đa dạng sinh học và hỗ trợ phát triển kinh tế bền vững. Tuy nhiên, để duy trì giá trị độc đáo này, cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa cơ quan chức năng, cộng đồng và các tổ chức quốc tế./.
NBCA