Trang chủViệc bảo tồn các loài động, thực vật hoang dã nguy cấp, quý, hiếm được Việt Nam xác định là nhiệm vụ trọng tâm trong công tác bảo tồn đa dạng sinh học quốc gia. Đây không chỉ là trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước mà còn là nghĩa vụ của toàn hệ thống chính trị và sự chung tay của toàn xã hội nhằm gìn giữ cân bằng sinh thái, bảo vệ nguồn gen quý của thiên nhiên.
Công ước về buôn bán quốc tế các loài động, thực vật hoang dã nguy cấp (CITES) – được ký kết năm 1973 và có hiệu lực từ ngày 1/7/1975 – đến nay đã có 184 quốc gia thành viên, trở thành một trong những hiệp ước quốc tế về bảo tồn có quy mô lớn nhất trên thế giới. Mục tiêu của Công ước là đảm bảo việc thương mại quốc tế không đe dọa đến sự tồn tại của các loài hoang dã trong tự nhiên, thông qua việc quản lý và kiểm soát hơn 34.000 loài động vật và thực vật theo các cấp độ bảo vệ khác nhau.
Trước thực trạng biến đổi khí hậu, khai thác tài nguyên quá mức và các hoạt động phát triển thiếu bền vững của con người, đa dạng sinh học toàn cầu đang bị suy giảm nghiêm trọng. Theo các nghiên cứu quốc tế, gần một phần tư tổng số loài trên Trái đất hiện đang đối diện nguy cơ tuyệt chủng trong vài thập kỷ tới. Sự biến mất của những loài này không chỉ phá vỡ chuỗi cân bằng sinh thái mà còn đe dọa trực tiếp đến sự tồn tại của loài người. Nhân Ngày Động, Thực vật hoang dã thế giới năm 2025, cộng đồng quốc tế tiếp tục tôn vinh vai trò đặc biệt của thiên nhiên hoang dã đối với hệ sinh thái, đa dạng sinh học và cuộc sống con người.
Tại Việt Nam, trong những năm qua, công tác bảo tồn các loài động, thực vật hoang dã nguy cấp, quý, hiếm đã nhận được sự quan tâm đặc biệt của Nhà nước, các tổ chức quốc tế, các tổ chức phi chính phủ và cộng đồng. Hàng loạt chính sách, chương trình hành động và văn bản pháp luật đã được ban hành, góp phần tạo hành lang pháp lý vững chắc cho công tác quản lý, kiểm soát, phòng chống khai thác, buôn bán và tiêu thụ trái phép động vật, thực vật hoang dã. Song song đó, nhiều hoạt động tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo vệ thiên nhiên và đa dạng sinh học đã được đẩy mạnh, tạo sự lan tỏa sâu rộng trong xã hội.
Thực hiện chức năng, nhiệm vụ được giao, Cục Bảo tồn thiên nhiên và Đa dạng sinh học đã trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình quốc gia về bảo tồn các loài động vật hoang dã nguy cấp, quý, hiếm đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Chương trình). Theo đó, tại Quyết định số 49/QĐ-TTg Ngày 8/01/2025 của Thủ tướng Chính phủ, Chương trình đặt mục tiêu bảo tồn hiệu quả các loài động vật hoang dã nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ; cải thiện tình trạng quần thể của ít nhất 10 loài; phục hồi và bảo vệ sinh cảnh sống của các loài này. Ngoài ra, chương trình cũng hướng tới việc gia tăng số lượng loài được gây nuôi bảo tồn và tái thả về tự nhiên, phấn đấu đến năm 2030 có ít nhất 3 loài được tái thả để phục hồi quần thể, đồng thời đảm bảo 100% các loài ưu tiên bảo vệ có phương án quản lý, giám sát tại các khu bảo tồn thiên nhiên, khu vực đa dạng sinh học cao và cơ sở bảo tồn.
Để đạt được các mục tiêu trên, Chính phủ yêu cầu tiếp tục hoàn thiện chính sách, pháp luật về bảo tồn; tăng cường năng lực tổ chức và quản lý; đồng thời đẩy mạnh phối hợp giữa các cơ quan thực thi pháp luật trong việc phòng chống các hành vi vi phạm liên quan đến động vật hoang dã nguy cấp, quý, hiếm. Các hoạt động như kiểm soát, ngăn chặn khai thác, vận chuyển, buôn bán, tàng trữ, quảng cáo, tiêu thụ trái phép động vật hoang dã và các sản phẩm từ chúng sẽ được triển khai đồng bộ. Bên cạnh đó, cơ chế phối hợp, trao đổi thông tin, đường dây nóng tiếp nhận tố giác vi phạm sẽ được thiết lập nhằm xử lý kịp thời các vụ việc.
Cùng với đó, Việt Nam đang thực hiện Đề án tăng cường phòng, chống tội phạm về đa dạng sinh học đến năm 2030, tầm nhìn 2050, hướng tới việc công khai thông tin về tội phạm đa dạng sinh học, nâng cao trách nhiệm của các bên liên quan và hình thành các kế hoạch hành động khẩn cấp nhằm bảo tồn các loài có nguy cơ tuyệt chủng cao – đặc biệt là các loài thú, chim, rùa cạn và rùa nước ngọt.
Trong giai đoạn tới, Chính phủ sẽ tập trung triển khai các dự án điều tra, đánh giá tình trạng và xây dựng cơ sở dữ liệu về các loài động vật hoang dã nguy cấp, quý, hiếm; xây dựng các mô hình thí điểm bảo tồn tại chỗ; nhân nuôi, tái thả phục hồi quần thể; đồng thời xây dựng kế hoạch hành động bảo tồn cho từng loài có nguy cơ tuyệt chủng cao. Đây là những bước đi quan trọng, góp phần thực hiện Chiến lược quốc gia về đa dạng sinh học đến năm 2030, tầm nhìn 2050, hướng tới phát triển kinh tế – xã hội theo định hướng xanh, bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu, vì một tương lai hài hòa giữa con người và thiên nhiên./.
NBCA