Khu DTSQ Tây Nghệ An – Tác giả Rolf Müller
Khu DTSQ Tây Nghệ An được công nhận ngày 18/09/2007 với tổng diện tích là 1.299.795 ha và được phân thành 03 phân vùng chức năng.
– Vùng lõi: Diện tích 168.301ha, dân số 1.953 người, bao gồm: Vườn Quốc gia Pù Mát và 2 Khu Bảo tồn Thiên nhiên Pù Huống và Pù Hoạt thuộc 5 huyện: Con Cuông, Quế Phong, Quỳ Châu, Quỳ Hợp, và Tương Dương.
– Vùng đệm: Diện tích 608.547ha, dân số 314.709 người, thuộc 8 huyện: Anh Sơn, Con Cuông, Kỳ Sơn, Quế Phong, Quỳ Châu, Quỳ Hợp, Thanh Chương, và Tương Dương.
– Vùng chuyển tiếp: Diện tích khoảng 522.947ha, dân số 611.367 người, thuộc địa giới hành chính 8 huyện: Anh Sơn, Con Cuông, Kỳ Sơn, Quỳ Châu, Quỳ Hợp, Tân Kỳ, Thanh Chương, và Tương Dương.
Khu DTSQ Tây Nghệ An có hơn 120 km đường biên giới và hai cửa khẩu: Cửa khẩu Nậm Cắn (huyện Kỳ Sơn) và cửa khẩu Thanh Thủy (huyện Thanh Chương) thông thương với nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào; Quốc lộ 7, Quốc lộ 48 cùng hệ thống giao thông rất thuận lợi cho phát triển kinh tế xã hội trong vùng.
Khu DTSQ Tây Nghệ An có tính đa dạng sinh học rất cao đại diện cho hầu hết các kiểu rừng của rừng mưa nhiệt đới, các sinh cảnh sống rất đa dạng bao gồm: núi, đất ngập nước, suối và sinh cảnh khác. Đây là khu vực duy nhất của miền Bắc còn lại một diện tích lớn rừng nguyên sinh đang được bảo vệ tốt, đặc biệt là khu vực dọc biên giới Việt Lào. Trong khu vực có 1.297 loài thực vật đã được điều tra và ghi nhận. Một báo cáo gần đầy nhất thì khu vực này có khoảng 2.500 loài, trong đó có khoảng 2.000 loài thực vật bậc cao (74%); có 130 loài động vật lớn nhỏ đã được ghi nhận, trong đó có một số loài đặc biệt quý hiếm như: sao la, hổ, thỏ vằn trường sơn…; 295 loài chim; 54 loài lưỡng cư và bò sát; 83 loài cá và 39 loài dơi.
Đây cũng là nơi có tính đa dạng về văn hóa dân tộc lớn nhất trong số các khu dự trữ sinh quyển Việt Nam với 9 dân tộc. Đặc biệt có 2 dân tộc chỉ có duy nhất ở Nghệ An và đang trong tình trạng bị suy thoái, mai một nghiêm trọng về bản sắc văn hóa đó là dân tộc Đan Lai (còn khoảng 3.000 nhân khẩu ở huyện Con Cuông) và dân tộc Ơ Đu (còn khoảng 570 nhân khẩu ở huyện Tương Dương). Đây là khu vực nghiên cứu lý tưởng về sự biến đổi khí hậu toàn cầu và tác động của con người với các đỉnh núi cao như Pù Xai Lai Leng, Pù Đen Đin Pù Mát….
Khu DTSQ Tây Nghệ An có nhiều di tích lịch sử với nhiều nét văn hoá độc đáo như di tích thành Trà Lân, bia Ma Nhai, cây đa Cồn Chùa ở Con Cuông, đền 9 gian ở Quế Phong, di chỉ Làng Vạc ở thị xã Thái Hoà,… là nơi lưu giữ được nhiều phong tục, tập quán, các làn điệu dân ca, dân vũ, nghề thủ công truyền thống, văn hoá ẩm thực, trang phục, kiến trúc nhà sàn mang đậm nét văn hoá đặc sắc.
Nguồn: Cục BTTN & ĐDSH